Bu yıl meydana gelecek iki güneş tutulmasından birincisi 8 Nisan’da Meksika, ABD’nin doğu bölgeleri ve güneydoğu Kanada’dan görülebilecek.
Güneş tutulmalarının yanı sıra 2024’te gökyüzünde 2 Ay tutulması, 4 muhteşem Ay, 12 dolunay ve 10’dan fazla gök taşı yağmuru görülecek, yıl boyunca kimi gezegenler teleskop olmaksızın izlenebilecek.
AA muhabiri, 2024’te yaşanacak astronomik olayları ve gözlemlenebilecek gök cisimleri hakkındaki bilgileri derledi.
Buna nazaran, Türkiye’den Güneş ve Ay tutulmalarından yalnızca biri görülebilecek, gök taşı yağmurları ve muhteşem Aylar izlenebilecek.
Güneş Sistemi’nin birinci gezegeni Merkür, ocak ayının birinci günlerinden itibaren gökyüzünde en yüksek pozisyonuna erişecek. Bu periyotta Dünya ile Güneş ortasından geçecek Merkür, Türkiye’den 8 Ocak gün doğumu öncesinde hilal formunda izlenebilecek.
Yılın birinci dolunayı yani “Kurt Dolunayı” 25 Ocak’ta, bir sonraki dolunay da 24 Şubat’ta görülecek.
“Kar Ayı” ismi da verilen dolunay, Ay’ın dünyaya en uzak aralıkta (yaklaşık 405 bin kilometre) olması münasebetiyle “Mikro Ay” olarak isimlendiriliyor.
Güneş tutulmaları
Ay’ın, Dünya ile Güneş ortasından geçmesiyle oluşan Güneş tutulmalarının birincisi 8 Nisan’da meydana gelecek. Türkiye’den gözlemlenemeyecek tam Güneş tutulması, Meksika, ABD’nin doğu bölgeleri ve güneydoğu Kanada’dan izlenebilecek.
Şili ve Arjantin’in güneyinden görülebilecek ikinci tutulma, halkalı güneş tutulması formunda 2 Ekim’de gerçekleşecek ve Türkiye’den izlenemeyecek.
Ay tutulmaları
2024’ün birinci Ay tutulması 25 Mart’ta, 20 Mart Bahar Ekinoksu (gündüz-gece eşitliği) sonrasındaki “Solucan Ay” esnasında yarı gölgeli tutulma formunda yaşanacak. Kıta Amerika, Antarktika, Alaska ve kuzeydoğu Rusya’dan izlenebilecek tutulma, Türkiye’den görülemeyecek.
İkinci Ay tutulması da 18 Eylül’de saat 05.14’te başlayıp 06.16’da bitecek ve modüllü tutulma formunda gerçekleşecek. Bu tutulma, Kıta Amerika, Antarktika, Afrika, Avrupa, Batı Asya ve güneybatı Rusya’dan seyredilebilecek. Türkiye de bu gök olayına şahit olacak bölgelerin içinde yer alacak.
“Süper Ay”lar
Ay’ın Dünya’ya en yakın uzaklıklarda bulunduğu periyotlarda oluşan “süper Ay”lardan birincisi olan, ismini Kuzey Amerika göl ve ırmaklarında bulunan Mersin balığından alan “Mersin Balığı Harika Ayı” (Sturgeon Moon), 19 Ağustos’ta görülecek. Bu dolunaya tıpkı vakitte “Mavi Ay” ismi da veriliyor.
Sonbahar Ekinoksu’na (22 Eylül) en yakın devirde medyana gelen ikinci harika Ay, “Hasat Dolunayı” (Harvest Moon) ismini taşıyor ve 18 Eylül’de gözlenebilecek.
Üçüncü muhteşem Ay, 17 Ekim’de görülecek ve “Avcı Ayı (The Hunter’s Moon)” olarak isimlendiriliyor.
Yılın son muhteşem Ay’ı da 15 Kasım’da gözlenebilecek. Kelam konusu dolunay, “Kunduz Dolunayı (Beaver Moon)” ismini taşıyor.
Meteor yağmurları
4 Ocak’ta Quadrantid (Dörtlük) Gök Taşı Yağmuru izlenebilecek.
Quadrantid Meteor Yağmuru, her yıl 12 Aralık-12 Ocak’ta gerçekleşiyor fakat en ağır noktasına bu yıl 4 Ocak’ta ulaşacak. Saatte yaklaşık 120 meteorun izlenebileceği meteor yağmuru, ışık kirliliğinin az olduğu yerlerde şafaktan evvel ve gün batımından sonra gözlemlenebilecek.
Ocaktaki Quadrantid (Dörtlük) Meteor Yağmuru sonrasında 21-22 Nisan’da Lyrid (Lir) gök taşı yağmurları, Türkiye’den de izlenebilecek. En ağır noktasında yağmuru izleyenler, saatte 18’e kadar “yıldız kayması” izleyebilecek.
2024’ün sonraki devirlerinde de 5-6 Mayıs’ta Eta Aquarid (Eta Kova), 30 Temmuz’da Delta Aquarid (Delta Kova), 12-13 Ağustos’ta Perseid (Perse) gök taşı yağmurları meydana gelecek.
Ekim-kasım devri de gök taşı yağmurları açısından epeyce güçlü. 8-9 Ekim’de Drakonid (Ejderha), 21-22 Ekim’de Orionid (Avcı), 12 Kasım’da Taurid (Boğa), 17-18 Kasım’da Leonid (Aslan), 21 Kasım’da Alfa Monocerodit (Tekboynuz) gök taşı yağmurları gözlenebilecek.
Gök taşı yağmurları, 13-14 Aralık’ta Geminid (İkizler) Gök Taşı Yağmuru’yla son bulacak. Bu gök taşı yağmurlarında saatte 15 ila 120 meteor görülebilecek.
Diğer gökyüzü olayları
23-24 Nisan’da ilkbaharın ikinci dolunayı “Pembe Ay” ismini alıyor ve teleskopla bakıldığında pembe-turuncu tonlarında görülebiliyor.
“Çiçek Dolunayı” 22-23 Mayıs’ta izlenecek, bu dolunaya “Mısır Ekimi Ay’ı” yahut “Süt Ay’ı” isimleri da veriliyor.
Yaz gün dönümü (solstis) bu yıl 20 Haziran’da, kış gün dönümü 21 Aralık’ta gerçekleşecek.
21-22 Haziran’da gözlemciler, gökyüzünde “Çilek Ay” denilen dolunayı izleyebilecek.
Merkür, Mars ve Uranüs, temmuzda gece uzunluğu görülebilecek. Merkür, gün batımından çabucak sonra besbelli ve hayli parlak olacak.
Mars ve Uranüs ise “kavuşum” olarak bilinen olay sırasında gökyüzünde birbirine yakın görünecek. Dünya’dan yakın görünmesine karşın iki gezegen ortasındaki aralık, 1 milyar 600 milyon kilometreden fazla olacak.
Temmuzda gözlemlenebilecek bir öteki gökyüzü olayı da “Buck (erkek geyik)” dolunayı. Kelam konusu dolunay, “Gök Gürültüsü (Thunder)” yahut “Saman (Hay) Ay”ı olarak da isimlendiriliyor.
8 Eylül’de Satürn, gökyüzünde Dünya’ya en yakın pozisyonuna gelecek ve çıplak gözle bile sarı rengiyle ayırt edilebilecek lakin kaya ve buzdan oluşan halkalarının ve 83 uydusundan kimilerinin görülmesi için teleskop yahut dürbün gerekecek.
Eylülün bir öteki göze çarpan gökyüzü olayı, 20 Eylül’de Neptün’ün Dünya’ya en yakın uzaklığa gelmesi. Dünya, yörüngesinde ilerlerken 20 Eylül’de Güneş’le Neptün ortasına girecek ve iki gezegen ortasındaki ara 4,3 milyar kilometreye düşecek. Gökyüzünde çok küçük bir nokta olan mavi gezegeni daha âlâ görebilmek için teleskop lazım olacak.
12 Ekim ve izleyen haftada “C/2023 A3 (Tsuchinshan-ATLAS)” kuyruklu yıldızı, Dünya’nın yakınından geçecek. Dünya için bir tehdit oluşturmayacağı düşünülen kuyruklu yıldızın, Dünya’ya yaklaşmadan evvel Güneş’in tesiriyle eriyip yok olma ihtimali de var.
Aralık ayının değerli astronomi olaylarından birisi de Jüpiter’in Dünya’ya en yakın pozisyona gelmesi. 6 Aralık’ta Jüpiter ile Dünya ortasındaki uzaklık, yaklaşık 610 milyon kilometre olacak. Bu periyotta Jüpiter, gökyüzünde öbür yıldızlar kadar parlak görülecek lakin gezegenin 95 uydusundan kimilerini görebilmek için teleskop yahut dürbün gerekli olacak.
Aralıkta akşam karanlığı ile şafak ortasında Venüs, Mars ve Neptün de değişen vakitlerde gözlemlenebilecek.
