Daha evvel “Nöro iktisat” ve “Neo klasik ekonomi fikrinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heteredoks yaklaşım” açıklamalarını yapan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, bugün Uludağ İktisat Tepesi’nde; “Kuru sıkı birtakım sözcüklerle, alışılmış tabirlerle ‘Biz çözeriz’ demekle olmuyor. Siyasetlerinizi açık ve net ortaya koyacaksınız. Sözleriniz anlaşılır olacak” dedi. “Enflasyonun büyük bir sorun olmadığını argüman eden mi var” diyen Bakan Nebati, “Herkes açısından söylüyorum. Enflasyonu düşüreceğiz” diye konuştu.
Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Uludağ İktisat Doruğu’na katıldı. Burada, Milletlerarası Para Fonu’nun (IMF), faiz arttırımının dünyanın geri kalanının üzerinde resesyon tesiri yaratabileceği tarafında ABD Merkez Bankaları Sistemi’ni (FED) ihtiyatlı ve dikkatli olmaya çağırdığını anımsattı. Dünyanın bir ikilemde olduğunu ve söylemsel çatışmaların bir süre sonra bütün dünyanın gündemine geleceğini belirten Nebati’nin konuşması şöyle:
“İKTİSAT LİTERATÜRÜNDE TARTIŞILMASI SIRADAN OLAN SÖZCÜKLERİN, GÜNDELİK HAYATTA DA TARTIŞILMASI BİR KAZANIMDIR: Krizler beraberinde çeşitli yapısal dönüşümlere de neden oluyor. Örneğin, bugün yaşanan güç krizi alternatif güç kaynaklarına olan yönelimi de artırmıştır. Öte yandan, salgın sonrasında hızlanan dijitalleşme süreci, üretim modellerimizden finansal hizmetlere, eğitimden gündelik hayatımıza kadar esaslı değişimleri de beraberinde getiriyor. Böylesine kriz ve dönüşümlerin yaşandığı bir çağda problemleri aşabilmek için her zamankinden farklı siyaset, sistemler geliştirilmesi büyük bir kıymet kazanıyor. Bu anlayışla geçtiğimiz hafta İstanbul’da ‘Ekonomik Dönüşüm Tepesi’nde dünyanın dört bir yanından saygın akademisyenine bir ortaya geldik. Kavramların tartışıldığı, konuşulduğu ve bilhassa iktisat literatüründe tartışılması sıradan olan sözcüklerin, tabirlerin, kavramların gündelik hayatta da tartışılıyor olması aslında akademi dünyası açısından da bir kazanımdır diye düşünüyorum.
ZİRVEDE UYGULADIĞIMIZ İKTİSAT SİYASETLERİNİN GELİŞMEKTE OLAN ÖBÜR ÜLKELER İÇİN DE MODEL TEŞKİL EDEBİLECEĞİ VURGULANDI: Ekonomik Dönüşüm Tepesi’nde sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde son 20 yılda gerçekleştirdiğimiz mega altyapı yatırımlarının da sağladığı büyük avantajla ülkemizin yeni devirde bölgesel bir tedarik merkezi olarak öne çıkma potansiyelinin çok yüksek olduğunu değerlendirdik. Oluşan bu tarihi fırsat karşısında ülkemizde uyguladığımız iktisat siyasetlerinin gelişmekte olan öteki ülkeler için de model teşkil edebileceğini çok sayıda tepe iştirakçisi başka ayrı vurguladı. Esasen bu tablo bizim yatırım, istihdam, üretim ve ihracat odaklı büyüme stratejimizin yani Türkiye İktisat Modelimizin de ne kadar hakikat bir vakitte atılmış hayati bir adım olduğunu bir kere daha ortaya koydu.
POLİTİKALARIMIZI NEREDEYSE İDEOLOJİK BİR SAPLANTI SEVİYESİNDE ELEŞTİRİYORLAR: Dönüşüm sürecinde uygulamaya aldığımız politikalarımızı neredeyse ideolojik bir saplantı seviyesinde eleştirmişlerdir. Lakin tüm dünya küçülmeye gerçek giderken yüksek oranlarda büyüyen ekonomimiz rekor düzeylerde artış gösteren istihdam ve ihracat sayılarımız dünya ekonomilerinden olumlu tarafta ayrışmamızı sağlayarak, öngörülerimizi her zamanki üzere haklı çıkarmıştır. Biliyoruz ki toplumlar dinamik bir yapıya sahiptir. Bu yapı vakit içinde daima değişir. Muhtaçlıkları, öncelikleri, gayeleri ve bunlara bağlı olarak uygulanan iktisat siyasetleri da farklılaşır. Gerçekten öteki birtakım ülkeler de bugün klasik siyasetler kabul görmüş ana akım siyasetlerini sorgulamaya, kendilerine mahsus şartlara nazaran farklı siyaset setlerini devreye almaya başlamışlardır. Biz Sayın Cumhurbaşkanımız liderliğinde global konjonktürü de gözeterek yarının daha güçlü Türkiye’sini inşa etme yolunda rotamızı insanlığımızın işinden ve aşından, ülkemizin büyümesinden ve güçlendirilmesinden tarafa çizdik.
KRİTİK BİR EŞİĞİN ÖNÜNDEYİZ: 18. yüzyılda ortaya çıkan sanayi ihtilalinin tüm dünyada dönüştürücü bir kritik ışık olduğunu görürüz. Bu dönüşüme ilişkin ayak uyduranlar bugünün gelişmiş ülkeleri pozisyonunda olanlardır. Bugün de birebir biçimde kritik bir eşiğin önündeyiz. Endüstriyel iktisatların giderek bilgi iktisadına dönüştüğü, firmaların milletlerarası pazarlarda rekabetçi olabilmek için her alanda inovasyon yapmaları ve teknolojiden faydalanmalarının elzem hale geldiği bir süreçten geçiyoruz. Siyaset ve uygulamalarımıza istikamet verip, tayin ederken tüm bu dönüşümleri de mutlak surette göz önünde bulundurarak adımlarımızı atıyoruz. Başka yandan mevcut global kriz ortamının negatif tesirlerini de en aza indirecek siyasetlerin süratle hayata geçirilmesi konusunda ülkeler açısından kıymet kazanan bir vurgu var. Hakikaten salgın devrinde mali kısıtlar nedeniyle birçok ülke vatandaşlarını desteklemek ya da yatırımlarını sürdürmek ortasında tercih yapmak zorunda kaldı. Ülkemizde hem vatandaşımızın yanında olduk hem de yatırımlarımıza sürat kesmeden devam ettik.
SON 50 YILIN EN YÜKSEK BÜYÜME SAYISINA ULAŞTIK: 2020 yılında dünya iktisadı daralırken, bizler güncellenmiş haliyle yüzde 1,9 büyümeyi başardık. 2021 yılındaysa malum yüzde 11,4 ile hem 12 yıllık kesintisiz büyüme sürecini devam ettirdik hem de son 50 yılın en yüksek büyüme sayısına ulaştık. Böylelikle ülkemiz birçok yüksek gelirli ülkenin büyüme oranlarını da ikiye katladı. Bu yılın birinci 6 ayında da yüzde 7,5 büyümeyi sağladık. Salgının akabinde Rusya, Ukrayna Savaşı’nın neden olduğu güç krizi nedeniyle Avrupa’da bilhassa güç ağır birçok kesimde fabrikalar kapanırken bizler üretimimizi ve ihracatımızı arttırmaya devam ediyoruz. İhracatımız 2021 yılında yüzde 33 oranında artışla Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı. Böylelikle Türkiye global ölçekte birinci 30 büyük ihracatçı ülke içinde ihracatını en çok artıran altıncı ülke oldu. Bu altı ülkeye baktığımızda Rusya, Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan ve Brezilya güç ve emtia ihracatları sayesinde bu sıralamada yer alırken Türkiye sanayi yüklü eserlerle bu sıralamaya girmeyi gerçek bir muvaffakiyet olarak ortaya koydu.
TOPLAM İSTİHDAMIMIZI 30,6 MİLYON ŞAHSA ÇIKARDIK: Ocak-eylül devrinde ise ihracatımız yüzde 17 oranında artarak mevcut konjonktüre karşın güçlü artışını sürdürmeye devam ettiriyor. Üretimdeki ve ihracattaki güçlü performansımızı istihdam sayılarında da gözlemlemek mümkün. Toplam istihdamımıza salgın devrine kıyasla yaklaşık 5,3 milyon kişilik artışla 2022 yılı temmuz ayı prestijiyle yaklaşık yine 30,6 milyon bireye çıkardık. Bu istihdam sayısı da Cumhuriyet tarihimizde yeniden bir rekor manasına geliyor. Bizler salgın ve savaş sonrası periyotta şekillenen yeni dünya sisteminde karşımıza çıkan fırsatları Türkiye iktisat modelinin katma bedelli ve verimlilik asıllı üretim anlayışıyla en güzel halde değerlendirebilmek için çalışıyoruz. Ter akıtıyoruz ve tüm paydaşlarımızla bir arada kol kola bu muvaffakiyetin hazzını yaşıyoruz. Biz bu öncelikleri belirlerken tüm dünyada yüksek fiyat artışları sorun olmaya başlamıştı. Birinci etapta salgın boyunca duran tüketim tekrar canlanmasıyla tekrar artışının, talep artışının neden olduğu enflasyon 2022 yılı itibariyle güç ve başka emtia fiyatlarındaki artışlar nedeniyle arz taraflı bir yapıya dönüştü.
DÖVİZ KURUNDAKİ ARTIŞ, ENFLASYON ÜZERİNDE TESİRLİ OLDU: Bununla birlikte döviz kurundaki artış ve enflasyon beklentilerindeki bozulmaların tesiriyle güçlenen atalet enflasyon üzerinde tesirli oldu. Biliyoruz ki 1980’lerde ülkeler yüksek faiz siyasetiyle enflasyonu düşürmeye çalıştı. Fakat bunun sakinlik ve yüksek işsizlik oranları üzere yakıcı bedeller ödeyerek gerçekleştirildiğini de unutmayalım. Ayrıyeten, mevcut konjonktürde artan global enflasyona karşı merkez bankalarının faiz arttırımı yoluyla ekonomilerde sakinliğe ve gelir adaletsizliğine sebep olacağı aslında öngörülen bir durumdur. Son devirde milletlerarası kuruluşlar da bu bahiste seslerini yükseltmeye başladı. IMF Lideri ABD Merkez Bankası’nın faiz artırma siyasetlerinin dünyanın geri kalanının üzerinde resesyon tesiri olabileceğini belirterek, bu süreçte FED’i son derece ihtiyatlı ve dikkatli olmaya çağırdı. Dünya bir ikilemde ve bu ikilemle ilgili sesler çok daha yüksek çıkacak. Söylemsel çatışmalar bir süre sonra bütün dünyanın gündemine gelecek. Büyüme mi, enflasyon mu, sert önlemler mi, yumuşak önlemle mi? Enflasyonla savaştan mı vazgeçeceğiz, büyümeden mi? Büyümeden vazgeçerseniz işsizlik ne olacak? İşsizliği çözmek için enflasyona sebep olabilecek siyasetlerden nasıl vazgeçebileceksiniz? Sorun yalnızca Türkiye’nin değil, sorun dünyanın sorunu. Yalnızca gelişmiş ülkelerin değil, gelişmekte olan ülkelerin de sorunu.
SÖZLERİNİZ ANLAŞILIR OLACAK: Bunun üzere tepelerde global ekonomilerdeki değişimler masaya yatırılacak. Kuru sıkı birtakım sözcüklerle, alışılmış sözlerle, ‘Biz çözeriz’ demekle olmuyor. Siyasetlerinizi açık ve net ortaya koyacaksınız. Sözleriniz anlaşılır olacak. Atacağınız adımların, örneğin enflasyonla çabada hangi yol ve yollarla ne kadar mühlet içerisinde nereye varacağınızı söz etmeniz lazım. Herkes açısından söylüyorum. Enflasyonu düşüreceğiz. Enflasyonun büyük bir sorun olmadığını argüman eden mi var? Enflasyonu 21. yüzyılın, salgının ve savaşın olduğu bir periyotta bulunduğunuz yerdeki atacağınız adımlarla nasıl çözeceğinizi söylemeniz lazım. İşte onun için Türkiye İktisat Modeli tüm bu telaffuzları alıp birleştiren teorik altyapısını oluşturan teorik altyapısı da oluştururken de dünyadaki birçok önde gelen beşerlerle bir ortaya gelerek akademik seviyede bir formatı ortaya koyan bir anlayış. Akabinde ülke gerçeklerini de gözeterek az evvel tabir ettiğim tüm bileşenleri paradigmaya dönüştürüp model haline dönüştüren ve bu model içerisindeki girdi ve çıktıların da etkileşimini en uygun halde hesaba kitaba koyan atılacak adımların hangi süreçte ne vakit ne kadar tesirli olacağını öngören bir anlayışla oluşturuldu. Türkiye İktisat ve tasarlarken sakinlik ve yüksek işsizlik meseleleriyle tekrar karşılaşmamak için üretim ve istihdamı önceledik.
YÜKSELEN ENFLASYON VE HAYAT PAHALILIĞINA KARŞI VATANDAŞLARIMIZI KORUYACAK SİYASETLERİ ÖTELEMEDİK: Türkiye İktisat Modelimizi tasarlarken sakinlik ve yüksek işsizlik sıkıntılarıyla tekrar karşılaşmamak için, üretim ve istihdamı önceledik. Dünya küçülüyor. Elbette finansal telaffuzlar çok değerli ancak gerçek piyasa öbür bir gerçekliktir. Yükselen enflasyon ve hayat pahalılığına karşı vatandaşlarımızı koruyacak siyasetleri süratle uygulamaya almayı da hiçbir formda ötelemedik. Şunun altını çok net çizmek isterim: AK Parti kurulduğu günden bu yana ülkemizde her alanda istikrarın adresi olmuştur. Türkiye, AK Parti öncesi periyotta, yüksek enflasyon ve siyasi istikrarsızlıkların birbirini beslediği, derin bir buhran içindeydi. Her ne kadar bugün, enflasyon tüm dünyayla birlikte ülkemizin de en değerli gündem hususlarından biri haline gelmiş olsa da bu sorunu ülkemizde işsizlik ve sakinliğe sebebiyet vermeden çözebilecek tek adres tekrar AK Parti’dir.
ENFLASYONLA OLAN GAYRETİMİZDE TÜM ARAÇLARI EN AKTİF BİÇİMDE KULLANACAĞIZ: Fiyat istikrarını, tüm iktisat siyasetlerimizin merkezinde konumlandırarak, geçmişimizdeki bu muvaffakiyet öyküsünü Türkiye Yüzyılı’nda kalıcı hale getirmeye kararlıyız. Enflasyonla olan gayretimizde, iktisat siyasetinin tüm araçlarını, mevcut şartları dikkate alarak en faal halde kullanacağız. Ülkemizde enflasyonu kalıcı olarak tekrar beraberce yeneceğiz. Vurguladığım üzere, bizim önceliğimiz üretim ve istihdam. Ziraî sulamada kullanılan elektriğin güneş gücü ile sağlanması için ‘Güneş Güç Santralleri ve Sulama Kanalları Projesi’ni başlattık. Ayrıyeten, yenilenebilir güç tesislerinin yerli teknolojiler içermesini de epey önemsiyoruz. Attığımız adımlar sonrasında bugün güneş gücümüzün yüzde 75’i, rüzgar ve biyokütle gücümüzün yüzde 65’i, jeotermal gücümüzün yüzde 55’i yerli teknolojilerle üretiliyor.
ELEKTRİKLİ ARAÇ ŞARJ İSTASYONUNUN SURAM MALİYETLERİNE YÖNELİK GÜÇLÜ TAKVİYELER SAĞLIYORUZ: Elektrikli araçların yaygınlaşması için elektrikli araç şarj istasyonunun suram maliyetlerine yönelik güçlü takviyeler sağlıyoruz. Yerli ve elektrikli arabamız TOGG’un seri üretimine başlamasından sonraki biliyorsunuz bu ay 29 Ekim’de Cumhuriyet Bayramımızda TOGG seri üretime başlıyor ve banttan iniş merasimine inşallah daima bir arada şahit olacağız. Yerli ve elektrik arabamız TOGG’un seri üretime başlamasından önce 81 vilayette bin 500’den fazla şarj istasyonu kurumu için elektrikli araç şarj istasyonu dayanak programını da başlattık.
SON 2 YILDIR HIZLANAN YEŞİL DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE KAMU OLARAK BİRÇOK ADIM ATTIK: Dönüşümün en değerli problemlerinden biri olan yeşil yatırımlar için finansman konusunda başta bankalara rehber oluşturması hedefiyle sürdürülebilir finansman çerçeve dokümanını yeşil borçlanma aracı ve yeşil kira sertifikası rehberini yayınladık. Bilhassa son 2 yıldır hızlanan yeşil dönüşüm sürecinde kısa müddette kamu olarak birçok adım attığımızı daima bir arada görüyor ve şahit oluyorsunuz.
BUGÜN PRESTİJİYLE TÜRKİYE’DE 4 DİJİTAL BANKA DİJİTAL BANKACILIK LİSANSLARINI ALMIŞ DURUMDA: Dijital bankacılığın geliştirilmesi konusunda Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) yakın vakitte kıymetli bir adım atarak, dijital bankacılığın yasal altyapısını hayata geçirdi. Bugün prestijiyle Türkiye’de 4 dijital banka, yasal müracaat süreçlerini neticelendirerek dijital bankacılık lisanslarını almış durumdadır.
İSTANBUL’UN YENİ FİNANS MERKEZİ OLMASI İÇİN YASAL DÜZENLEMELERİ KAPSAYAN ÇALIŞMALARIMIZI SÜRDÜRECEĞİZ: İstanbul Finans Merkezi’nin Türkiye’nin sürdürülebilir ekonomik büyümesine katkı sağlayacağı konusu Ekonomik Dönüşüm Doruğu’nda birçok ekonomist tarafından lisana getirildi. Bizler de bu doğrultuda, İstanbul’un yeni finans merkezi olması konusunda hem bölgesel finansal gereksinimlere karşılık verecek eserleri hem de yasal düzenlemeleri kapsayan çalışmalarımızı kararlılıkla sürdürmeye devam edeceğiz.
YERLİ ENDÜSTRİNİN DESTEKLENMESİNE DEVAM EDECEĞİZ: Yatırımı, üretimi ve rekabet ortamını destekleyen vergi politikalarımızı kararlılıkla devam ettireceğiz. Kamu alımlarının kaldıraç tesirinden yararlanarak yerli endüstrinin desteklenmesine devam edeceğiz. Sayın Cumhurbaşkanımız liderliğindeki Türkiye, sahip olduğu tüm potansiyeliyle yarını yazmaya, geleceğe taraf vermeye talip bir ülkedir. ‘Türkiye Yüzyılı’nı yan yana ve beraberce inşa edeceğiz. Ak Parti İktidarı olarak, milletimizin refahı, ülkemizin kalkınması ve insanlığın geleceği için baş yoran, üreten, istihdam oluşturan, ihracat yapan kim varsa onun yanında olmaya, tüm takviyemizi vermeye her daim devam edeceğiz.”
