Esra ÖZARFAT
BURSA – KalDer Bursa ve Bursa Sanayicileri ve İşinsanları Derneği (BUSİAD) iş birliği ile 19’uncusu düzenlenen Kalite ve Muvaffakiyet Sempozyumu bu yıl “Birlikte Güçlüyüz, Birlikte Başaracağız” teması ile başladı. İki gün süren sempozyumun akabinde EFQM modeli ile kalite seyahatine katılan kurumlara mükafatları de verilecek. Sempozyumun birinci oturumunda otomotiv sanayisi bir ortaya geldi. Moderatörlüğünü Otomotiv Sanayisi İhracatçıları Birliği (OİB) Lideri ve Beyçelik Holding CEO’su Baran Çelik’in yaptığı oturumda Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) Lideri ve TOFAŞ CEO’su Cengiz Eroldu ile Renault Groupe Türkiye CEO’su Hakan Doğu konuşmacı olarak yer aldı. Oturumda pandemi periyodunda ve sonrasında otomotiv sanayisinin içinde bulunduğu durum ve tedarik zincirlerindeki aksamalar ile bunların yarattığı tesirler, sanayide yaşanan yıkıcı dönüşüm ve dijitalleşme, iklim ve güç krizi ile ticaretteki korumacılık konuşuldu. Çip krizi nedeniyle 2021 yılında dünyada 10 milyonu aşkın aracın üretilemediğini, Türk otomotiv sanayisinin de bu nedenle 4 milyar dolarlık ihracat kaybı yaşadığına değinen Baran Çelik, araçlardaki çip sayısının gelecek yıllarda katlanarak artacağına işaret etti. Çelik, “Bu da bizim çip problemine karşı umudumuzu kırıyor. Yeni yatırımlar bu talebi karşılayacak mı göreceğiz. Globalde bu yıl en makus senaryoda 4 milyonluk araç kaybı konuşuluyor” dedi. 2022 yılında Çin’de devam eden kapanmaların ve konteyner krizinin sanayiyi etkilemeye devam ettiğine dikkat çeken Baran Çelik, Rusya – Ukrayna savaşıyla da hammadde problemiyle karşı karşıya kalındığını söyledi. Avrupa Araba Üreticileri Birliği’nin datalarına nazaran 2021 yılında satılan araçların yüzde 20’sinin hibrit, tam elektrikli araçların pazar hissesinin yüzde 10’lara ulaştığını kaydeden Çelik, bunun tedarik sanayisinde de değerli değişime neden olacağını söyledi.
“Emtia fiyatları bir ölçü gerileyecektir”
Türk otomotiv endüstrinin pandemi imtihanından yeterli bir biçimde geçtiğini belirten Tofaş CEO’su Cengiz Eroldu, “İçinde yaşadığımız bugünlerde Türkiye’deki, Bursa’daki bantlardan çıkan her araç çok kıymetli. Birçok gereçte temin meselemiz var. Bugün temin sorunu olmayan lakin gelecekte olması olası materyaller de var. Çip konusunda en kötüyü geçtiğimizi düşünüyorum lakin büsbütün ortadan kalkması için belli bir mühlet geçmesi gerekecek. Rusya – Ukrayna savaşı nedeniyle hurda konusunda meseleler çıkabilir. Öteki hammaddelerde de önümüzdeki günlerde badire yaşayabiliriz. Kıymetli bir tedarik kaynağı da güç güvenilirliği ve dünyada yaşanan yüksek enflasyon. Emtia fiyatlarının eski düzeylerine düşmesi mümkün olmayacak lakin bir ölçü geri gelecektir” diye konuştu. Güç tasarrufunun ehemmiyetine işaret eden Cengiz Eroldu, “Enerji fiyatları Türkiye’de ucuz. Her ne kadar şikayet edilse de Türkiye’de biz 2 euro’ya gelsek litre fiyatının 35-40 liraya satılması lazım. Şu anda devlet vergi alacağından vaz geçerek şu anda sübvanse ediyor. Güç konusu ulusal bir seferberliğe dönüşmeli” halinde konuştu.
“Yeni yatırım gelmesi pazarın boyutuyla alakalı”
Asıl yıkıcı dönüşümün otonomiyle birlikte ortaya çıkacağını tabir eden Eroldu, elektrifikasyon, bağlanabilirlik üzere hususlarda Türk ana endüstrinin çok geride olmadığını, fakat tedarik sanayi için tıpkı şeyi söylemenin güç olduğunu lisana getirdi. Kişi başına düşen ulusal gelir ve vergilerin yeni teknolojilere ulaşımında küresel bir faz farkı oluşturduğuna işaret eden Eroldu, “Kişi başına düşen araç sayımız hala Bulgaristan’ın altında. Türk beşerinin araca gereksinimi var. Vergiler ve satın alma gücü bunun önünde mani. Faz farkını endüstrinin yönetebiliyor olması lazım” değerlendirmesini yaptı. Türkiye’nin üretimde birinci 3’e girmesi için yeni yatırım alması gerektiğini belirten Cengiz Eroldu, şöyle devam etti: “Yeni yatırım gelmesi teşviklerden çok pazarın boyutuyla alakalı. Son gelen Honda’ydı. O da kapattı. İç pazar güçlü olursa mevcut yatırımları büyütürken yeni yatırım da çekebiliriz. Türkiye hala en rekabetçi ülkelerden biri. Fakat kur artarken rekabette kaybediyoruz. Pazar büyütülmeli.”
“Yeni sistemin ismi düzensizlik”
Renault Groupe Türkiye CEO’su Hakan Doğu da pandemi sürecinin dünyada yaşanan dönüşümü süratli bir formda tetiklediğine vurgu yaptı. Doğu şöyle konuştu: “Yeni bir sisteme denk geldik ve yeni sistemin ismi düzensizlik. Çip krizi gölgelemiş olsa da birçok hammadde de sorun yaşanıyor. Örneğin otomobil azlığı nedeniyle ikinci el otomobile ve tamiratına talep nedeniyle ömrü bitmiş araçların bile siparişi verilir duruma geldi. Yeni dünya sistemi artık bu türlü. Dünyada kıymetli olan güç, bilgi süreç ve besin dallarına etraf teknolojileri de eklendi. Önümüzdeki devirde Türkiye ve Bursa için en kıymetli mevzu buna adapte olmak. Türklerin adaptasyon kapasitesi küresele nazaran daha yüksek. Geri dönüşüm konusunda Türkiye bu bahiste şanslı. Gelecek olan yeni dalgayı düzgün bir formda atlatır.” Hakan Doğu, gelecekte hidrojen yakıtlarının da kıymet kazanacağına fakat halihazırda kıymetli bir yatırım olduğuna vurgu yaptı.
“Tedarik sanayi bu işi hiç anlamamış”
Otomotiv ana endüstrilerin kendilerini mobilite tahlilleri üreten şirketler olarak konumlandırdığının altını çizen Hakan Doğu, araçların içindeki en kıymetli ögenin yazılım olduğunu söyledi. Doğu şöyle konuştu: “Bu dönüşüm çok yıkıcı bir dönüşüm. Mevcut sistemin büsbütün değiştiğini görüyoruz. 130 yıllık deneyimimizi oluşturan bedeller geçersiz hale geliyor. Yerine yeni kıymetler geliyor. Farklı bir ekosistemden bahsediyoruz. Mevcut altyapılarımızın yararları yok. Dönüşümü karşılamak için küresel stratejimizin olması lazım. Türkiye’de ana sanayi biliyor fakat tedarik sanayi bu işi hiç anlamamış. Türkiye’de şimdi tartıştığımız nokta aracın ÖTV’si. Apayrı bir gerçek var. Zira araba sahibi olamıyor beşerler. Acımasız bir vergi sistemi insanların otomobile ulaşımında büyük sorun yaratıyor. Batı Avrupa, Amerika ve Çin’de elektrikleşme, araç paylaşımı konuşulurken, Türkiye üzere ülkelerde hala bin bireye düşen 250’ye yakın arabayla arabaya aç bir toplum var. O yüzden etraf, mobility dediğimizde beşerler ‘benim araca gereksinimim var diyor’. Türkiye’nin olağan kurallarda pazarının 2-2,5 milyon olması gerekirken, 1 milyonu gördüğümüz yıllar seviniyoruz. Ne devletin ne de Türkiye’deki otomotiv topluluğunun karşı karşıya kaldığımız gerçeklerle çok da yüzleşmediğini, bu bahiste bir an evvel ulusal bir strateji oluşturması gerektiğini görüyorum.”
“Yetkili satıcıların aktifliği artacak”
Yetkili satıcıların dönüşümden nasıl etkileneceğini de pahalandıran Hakan Doğu şunları söyledi: “Herkes bu dönüşümde yetkili satıcıların ne olacağını merak ediyor. Bizim kendi kendimize sorduğumuz soru ise ‘Biz ne olacağız’. Artık tek bir yerde tek bir tahlil olmayacak. Tek bir çipe indirgenen sistemle daha evvel kaportacıya giden araç sahipleri yetkili servislere gidecek. Elektrikli araçlarda yetkili satıcılar açısında gelir kaybı kelam konusu değil. Araç kaza yaptığında da otonom özellik taşıyan güvenlik standartlarının kalibre edilmesi lazım, bunu kaportacı yapamaz. Yetkili satıcıların aktifliği artacak. Yeni dünyada misyon tarifleri değişerek bayiiler devam edecek.”
