CEYLAN SAĞLAM
Aydın’ın Çine ilçesinde kuvars madeninde çalıştığı için silikozis hastalığına yakalanan çalışanlar, SGK tarafından kendilerine ödenen fiyatlarla geçinemediklerini tabir etti. 49 yaşındaki silikozis hastası Saliha İnce, “İlk madene girdiğimiz vakit burundan kıstırmalı bez maske verildi, sonra olağan maskeye döndükten sonra 6 aydan 6 aya değiştirirlerdi… Maske verilmezdi. Yeri gelir eldiveni biz kendimiz parayla alırdık” dedi. Hastalığından ötürü çalışamadığını, SGK’nın verdiği 1100 lira ile geçinemediğini belirten İnce, “Sahipsiz bırakıldık. Biz dışlandık. Tek istediğim emekli olmak, onu da olamadığım için üzülüyorum” dedi. SGK tarafından kendisine silikozis hastalığından ötürü yüzde 41 oranında rapor verilen ve 3 bin lira fiyat ile geçinmeye çalışan bir engelli çocuk babası 47 yaşındaki Şenol Girgin, “3 bin lira para ile konut bakılır mı? Bakılmaz. Cumhurbaşkanına söylüyorum, alsın 3 bin lira para ile kendisi geçinsin. Hayata küskünüm” diye konuştu.
Meslek hastalığına yakalanan personeller, Sıhhat Bakanlığı’na bağlı hastanelerden teşhis aldıktan sonra meslek hastalığı fiyatı almak için SGK’ya başvurarak, Çalışma ve Toplumsal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı doktor heyetinden hastalık oranı alıyorlar. Sonrasında aldıkları orana nazaran fiyat alan personeller, geçimlerini o fiyatla sağlıyorlar. Mevzuata nazaran, SGK’nın meslek hastalığına yakalanan personellere fiyat bağlanmasında uygulanan hesaplama şöyle:
“Geçici iş göremezlik ödeneği, prime temel çıkarın günlük fiyatının üçte ikisidir. Daima iş göremezlik geliri ise meslekte kazanma gücünün en az yüzde 10 oranında azalması durumunda sigortalılara ödenmektedir. Daima iş göremezlik geliri meslekte kazanma gücündeki kayba nazaran hesaplanmaktadır. Daima iş göremezlik geliri prime temel karın aylık meblağının yüzde 70’idir. Bu fiyat tam iş göremezlik geliridir. Meslekte kazanma gücü kaybı oranına nazaran kısmi daima iş göremezlik geliri hesaplanmaktadır.”
SALİHA İNCE: “SENİN HASTALIĞIN GEÇİSİ DEMEDİLER, ÖMÜR UZUNLUĞU KALICI DEDİLER”
49 yaşındaki silikozis hastası Saliha İnce, 2007 yılında maden ocaklarında çalışmaya başladığını belirterek teneffüs testinden geçememesi ile hastalığını öğrendiğini anlattı. Yüzde 20 oranında meslek hastalığı raporu alan İnce, şunları söyledi:
“Senin hastalığın süreksiz demediler, ömür uzunluğu kalıcı dediler. Kendini üşütmeyeceksin, kendine hoş bakacaksın dediler. Etkiledi… Merdiven çıkamıyorum, yokuş üst çıkamıyorum. Çarpıntı yapıyor, tertipli olarak kalp hapı kullanıyorum.
Şimdi beyin cerrahisine girdim. Beyin hekimine, göğüs hekimine muayene oldum. Artık benim hem ruhsal rahatsızlığım olduğu için bu hastalığımdan ötürü beynimde şiddetli baş ağrısı oluyor. Oksijen olmadığı için ciğerlerde şiddetli baş ağrısı oluyor dedi bana tabip.”
“MASKE VERİLMEZDİ. YERİ GELİR ELDİVENİ BİZ KENDİMİZ PARAYLA ALIRDIK”
İnce, çalıştığı maden ocağının çalışma şartlarına ait şu bilgileri verdi:
“Yeri geldi, torba yaptık 25’er kiloluk. Hem elimizle dikerdik hem kaldırırdık. Yeri gelir rögar çukurlarını temizlettirirler, yeri gelir değirmenlerin içine sokarlar. Denetleme vakti bütün makineler durdurulurdu; toz oranı görünmesin diye. O gün bize iş yaptırmazlardı. Çukurların içine girerdik, yeri gelir değirmenlerin içine girerdik. Belimizden aşağı çamur içinde kalırdık. Çamur içinde kaldığımız vakit konuta ıslak giderdik. Birinci madene girdiğimiz vakit burundan kıstırmalı bez maske verildi, sonra olağan maskeye döndükten sonra 6 aydan 6 aya değiştirirlerdi… Maske verilmezdi. Yeri gelir eldiveni biz kendimiz parayla alırdık. Haftada bir gün verirlerdi, 15 günde bir eldiven verirlerdi. Üstümüz ıslanırdı, 6 ayda bir kıyafet verirlerdi. Akşama kadar ıslak kıyafetlerle dururduk. Fakat her türlü işi yaptırırlardı. Üstünü çırptığın vakit kirpiklerin toz olurdu.”
“HİÇBİR İŞ YAPAMIYORUM”
SGK’dan yüzde 20 oranında rapor alan ve aldığı rapor sonucu SGK tarafından kendine 1100 lira meslek hastalığı ödeneği bağlandığını belirten İnce, şöyle konuştu:
“Hiçbir maaşım yok, şu an benim babam vefat ettiği için babamın maaşından yararlanamıyorum. Ben emekli olmak istiyorum, iki sefer başvurdum; iki sefer ret geldi. Rapordaki oranım düşük olduğu için ‘hak edemiyorsun’ dediler bana. Lakin benim rahatsız olduğumu bilmiyorlar. Şu an hiçbir iş yapamıyorum. Ufacık terlediğim vakit şu anki üzere hırıltı var. Hırıltıdan duramıyorum.
Hiçbir iş yapamıyorum. Annem sağ benim. Annem babamın maaşını alıyor, 5 bin lira. O öldüğü vakit hiçbir maaşım yok. Annem sayesinde geçiniyorum. Annem öldüğünde babamın maaşını da alamayacağım. 1100 lira paranın eline kalacağım. Zeytine gidebiliyorum, tarlada hiçbir iş yapamıyorum. Zira yoruluyorum. Şuradan şuraya adım atamıyorum.
“BENİM TEK İSTEDİĞİM EMEKLİ OLMAK”
Benim tek istediğim emekli olmak. Emekli olabilseydim ben uygun berbat geçinirdim tek başıma. Oranı yükseltmek için gittim, olmamış. ya oranını yükselteceksin dendi SGK’da ya da 1100 liradan maaşını reddedeceksin, sigortalı işte çalışacaksın dediler. Sigortalı işte çalışmam içinde bu 1100 lira maaştan feragat etmem lazım. Rahatsızlığımdan ötürü, iş vermiyorlar. Zira yoruluyorum; hastalığımı bildikleri için almıyorlar. 49 yaşındayım, yaştan ötürü da almıyorlar. Çalışsam da artık yapamıyorum.
Sahipsiz bırakıldık. Biz dışlandık. Her türlü işte çalıştırırken uygundu de artık bizi sahipsiz bıraktılar. Ne aradılar ne sordular. Tek istediğim emekli olmak, onu da olamadığım için üzülüyorum. Bundan diğer da gelirim olmadığı için yıprandım.”
16 YIL MADEN PERSONELLİĞİ YAPMIŞ VE 9 YILDIR SİLİKOZİS HASTASI SAYIM ÜNAL: “HASTALIK MAAŞI OLARAK 1750 LİRA PARA ALIYORDUM, EMEKLİ OLDUM DİYE 850 LİRAYA DÜŞÜRDÜLER”
16 yıl maden personelliği yaptıktan sonra 2013 yılında yakalandığı silikosiz hastalığı yüzünden madende çalışmayı bırakan Sayım Ünal, 9 yıldır hasta olduğunu belirterek kendi imkanı ile hastalığını öğrendiğini söyledi. Ünal, yüzde 16 oranında raporu olduğunu kaydederek şunları anlattı:
“Sadece ciğerlerde değil, sol omuzda yırtık var. Ağır kaidelerde çalıştığımdan bel fıtığı var, bunun üzere bir çok sorun var. Daima gürültü ortamda çalıştığım için yüzde 75 sol kulakta, yüzde 35 sağ kulakta sorun var.
EYT’den emekli oldum ben. Hastalık maaşı olarak 1750 lira para alıyordum, emekli oldum diye 850 liraya düşürdüler. Saçmalık bu resmen. İş bulamadım, bir yere girerken sıhhat raporu almak lazım. Biz maalesef sıhhat raporu alamadık. Zira ciğerlerde sorun olduktan sonra hiçbir yer sıhhat raporu vermiyor. Birisi aracılığı ile belediyede çalıştım. 10 yıl belediyede çöpçü olarak çalıştım, aslında ziyanı var ancak mecbur çalıştım. Aşağı üst 2 ay evvel EYT’den yararlanarak emekli oldum.”
” BİZE HASTAYIZ DİYE BİR MAAŞ BAĞLIYORLAR, EMEKLİ OLDUKTAN SONRA MAAŞIMIZI YARI YARIYA DÜŞÜRÜYORLAR”
Ünal, madendeki çalışma şartlarına ait ise şunları anlattı:
“Hastanede kullanılan bez maskelerle çalıştırdılar. Aşağı üst bir haftaya yakın hava alamaz duruma geliyorduk, maske getirmiyorlardı. Biz onun esiri olduk. Düzgün çalışma koşulları olmuş olsaydı biz bu kadar makus olmayacaktık. Çine’de dört beş arkadaşım var, onların durumu benden daha makûs. Nefes alamaz durumda birçok, yatağa mahkum yaşıyor. Acı çeke çeke ölüyorlar. Bu silikozise bir deva bulunmasını istiyorum. Bizim maksadımız o. Onun için savaşıyoruz. Biz devletten şunu istiyoruz; silikozis hastasıyız, bize hastayız diye bir maaş bağlıyorlar, emekli olduktan sonra maaşımızı yarı yarıya düşürüyorlar.”
“ZENGİNLER VARLIKLI OLUYOR, GARİBANLAR REZİL KEPAZE OLUYOR”
Hastalığa yakalanan emekçilerin SGK’ya başvurmamasıyla ilgili değerlendirmede bulunan Ünal, şunları dedi:
“Çoğu kişi korkuyor. Biz daha evvel diğer birisi ile de röportaj yapmıştım, adamın birisi ‘Siz televizyona çıktınız, benim çocuğum etkilenir’ dedi. Geçenlerde duydum, o çocuğun ağzından burnundan kan gelmeye başlamış. O da meslek hastalığına yakalanmış. Buna biz sesimizi çıkarmadıktan sonra hiç kimsenin sesini çıkaracağı yok. Herkes ‘Benim çocuğum çalışıyor, benim oğlum çalışıyor’ diyerek kimse sesini çıkarmak istemiyor. Zenginler varlıklı oluyor, garibanlar rezil kepaze oluyor.”
Meslek hastalığı ödeneğiyle geçinemediğini söz eden Ünal, şunları söyledi:
“800 lira ile kim geçinmiş? 16 yıl boyunca çalıştığım şirket arayıp sormadı. Kendi imkanlarımız ile biz tedavi olmaya çalışıyoruz. Bu madenler mevt saçıyor, öbür bir şey değil. Tedbirlerinin alınması lazım bu madenlerinin. Tedbir alınmadığı sürece kaç arkadaş vefat edecek?.. Emekçilere resmen köle muamelesi yapılıyor.”
3 BİN LİRA İLE GEÇİNMEYE ÇALIŞAN SİLİKOZİS HASTASI ŞENOL GİRGİN: “ENGELLİ ÇOCUĞUM VAR İÇERİDE YATIYOR. ONUN MASRAFI VAR, BEZ PARASI VAR, O VAR BU VAR… MASRAFLAR AĞIR. KOŞULLAR AĞIR. GEÇİNMEK ÇOK ZOR“
SGK tarafından kendisine silikozis hastalığından ötürü yüzde 41 oranında rapor verilen ve bu oran doğrultusunda 3 bin lira fiyat tahsis edilen 47 yaşındaki Şenol Girgin, şunları söyledi:
“2007’nin ekim ayında işe başladım, 2016 yılına kadar çalıştım. Orada maske takıyorduk. Bir şefle ortamızda uyuşmazlık oldu. Eşime işi bırakacağım dedim. Çalıştığım için yorgunluğum daima artıyordu. Ayaklarım ağrımaya başladı. Eşime ‘Madeni bırakacağım. Bu maden ya beni götürecek ya beni temizleyecek’ dedim. Tedbirlerimizi alıyorduk lakin maske nereye kadar tedbir alacak ki… Boyacı maskesi… Bir çıkarıyorduk maskeyi içinde daima maden tozu.
Hastalığa yakalandığımı bildim, öğrendim. İş yeri doktorunu görmüyorduk ki… Diğer bir maden ocağına işe başladıktan üç gün sonra maden ocağının tabibi beni çağırdı. Meğersem benimle ilgiyi kesmişler, benim işten çıkışımı vermişler. Haberim yok.
Ege Üniversitesi’ne gittim, muayene ettiler beni. Yüzde 41 rapor verdiler bana. Şu anda emekli de olamıyorum. Günümün eksikliğinden ötürü emekli olamıyorum. 3 bin lira maaş bağladılar bana. Şu anda 3 bin lira ile sıkıntı geçinilir. Engelli çocuğum var içeride yatıyor. Onun masrafı var, bez parası var, o var bu var… Masraflar ağır. Koşullar ağır. Geçinmek çok güç.
Bu kuvars madeni bizim Ege bölgesinde köylülerin içinde herkeste vardır bu hastalık. Bizim köyden üç kişi öldü hastalıktan. Silikozis olduğu kesin fakat ne olduğu muhakkak değil, yani raporlarında ne yazdığı muhakkak değil.
“EGE BÖLGESİNDE EN BÜYÜK SORUN İŞSİZLİK“
İşçilerin patrondan neden şikayetçi olmadığı sorulduğunda ise Girgin şu cevabı verdi:
“İş yok. Diğer çalışacak yer var mı? Organize sanayi yeni faaliyete geçiyor. Adam 20 yıldır çalışıyor, emekli olmuş. Daha hala madende çalışıyor. İş yok. Ege bölgesinde en büyük sorun işsizlik.”
“BANA 20 PUAN DAHA VERSELERDİ BEN EMEKLİ OLACAKTIM”
Hastalığına ait ise Girgin şunları söyledi:
“Hoca ‘Bu biçimde hastalığın giderse vakitle kaybolursa yaşamaya talihin var. Bir gün kösmüş olan yerler canlanırsa seni götürür’ dedi. Bana 20 puan daha verselerdi ben emekli olacaktım. Yüzde 61 yapıyordu, 20 puan daha verselerdi ben olağan emekli olacaktım.”
“HAYATA KÜSKÜNÜM”
Girgin, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bir defa madende çalışan arkadaşlarıma, ‘Sulu maskeler var, ben onları istiyorum. Almazsanız maden ocağında çalışmayacağım’ diyecekler.
Bu parayla geçinilir mi? 3 bin lira para ile mesken bakılır mı? Bakılmaz. Cumhurbaşkanı’na söylüyorum, 3 bin lira maaş ile konut bakılıyorsa onun aldığını bana versinler, 3 bin lira maaş ile nasıl bakılacağını kendisi görsün. SGK’dan aldığı 2 bin lira maaş ile adam geçinebilir mi? Bana tabip yüzde 20 oranı daha verseydi ben artık emekli olacaktım, konutumu geçindirecektim. Kimseye muhtaç olmayacaktım. Cumhurbaşkanı alsın 3 bin lira para ile kendisi geçinsin. Hayata küskünüm, bu kadar…”
ŞENOL GİRGİN’İN EŞİ HÜLYA GİRGİN: “KIZIMA DAHA YETERLİ BİR GELECEK SUNMAK İSTİYORUM”
Şenol Girgin’in eşi Hülya Girgin ise yaşadıkları geçim problemine ait şunları söyledi:
“Her türlü zorluk var. Tüm yük benim üzerimde. Engelli bir kızım var, o ne istiyorsa benim hayat koşulum o denli. Isınma konusunda dertliyim şu anda. Kömür alsam da odunum yok yakmak için. Havalar soğumaya başladı. Bir kömür aldım 4 bin lira. Benim çocuğumun bezi var. 17 tane bez 200 lira. 17 tane bez bana yetmiyor ki… Çocuğuma yürüyemediği için bez bağlıyorum. Ben şu anda odunu düşünüyorum. Aldığı aylık 3 bin lira. Ben indirimli bezleri takip ettiğim halde indirimli bezler 2 bin lira.
Hastalığı belirli olunca sıkıntı vakitler geçti. Kuru ekmek, sarımsak yedik. Geçti o günler fakat zordu. Bir lira para isteyecekler diye herkes selam sabahı kesti. Selam bile vermediler, aylığı bağlanınca selam vermeye başladılar.
Yıprandım. Şu an 7 buçuk aylık alsa ben biraz daha oh derim. Gün eksiği var, ne yapabilirim? Hırsızlık mı yapmam gerekiyor? Kızıma daha güzel bir gelecek sunmak istiyorum. Rahat etmesini, eza çekmemesi için elimden geleni yapıyorum lakin bu kış aylarında köy yerinde yoksul olduğunda daha sıkıntı.”
