Panik Bozukluğu Nedir?
Panik bozukluk ruhsal bir rahatsızlıktır ilaç ve yahut psikoterapi ile tedavisi mümkündür. Panik bozukluğu olan bireyler panik atak denen ağır ruhsal ıstırap nöbeti geçirirler. Panik atak çarpıntı, terleme, nefes alamama, boğulma hissi, göğüste sıkışma, bulantı, baş dönmesi, yüz, el ve ayaklarda uyuşma, titreme, bedensel duyumlarda çok algılama, aklını kaybedecekmiş hissi ve mevt korkusu ile kendini gösterir. Panik atak ansızın hiç bir sebep olmaksızın ve çoklukla süratli bir biçimde gelişir, kısa bir müddette doruk noktasına ulaşır. Panik atak nöbeti ortalama yaklaşık olarak 15-20 dakika sürer. Fakat bazen kısa bir an yada sırf bir kaç dakika bazen de bir kaç saatten fazla sürebilir. Atak sonrasında şahısta yeni bir atak daha oluşabileceği yada atak sırasında ortaya çıkan bedensel belirtilerle ilgili ağır telaşlar gelişmektedir. Hastalar kalp krizi yahut beyin kanaması geçirecekleri, felç olabilecekleri endişeleriyle acil servislere başvururlar. Panik atak geçirecekleri kaygısıyla meskende yalnız kalma dışarıya yalnız başlarına çıkamama dehşetleri yaşarlar. Vakitle uçak, metro, gemi ve uzun otobüs seyahati endişeleri üzere fobiler geliştirirler. Başka taraftan ikamet adreslerini sıhhat kuruluşuna yakın bir yere taşırlar. Bu durum tek başlarına kalamama durumlarına kadar gidebilmektedir ve bireylerin meslek ve toplumsal yaşantılarını önemli manada kısıtlamaktadır.
Panik Bozukluğunun Nedenleri?
Panik atağın belirtilerinin ortaya çıkma nedeni beyinde irtibatı sağlayan biyokimyasalların salınımında düzensizlikler olduğu düşünülmektedir. Panik atak bozukluğunun ailesel nedenlere bağlı olabileceğine dair güçlü ispatlar mevcuttur. Panik bozukluğu olan bireylerin birinci derece yakınlarında panik bozukluğu olma oranı olağan bireylere oranla 4-7 misli daha fazla olduğu gözlemlenmiştir. Panik bozukluğu olan şahısların geçmişlerine bakıldığında pek birçoklarında uzun vadeli psikososyal gerilimin varlığından kelam edilebilir. Bu şahısların gerilime karşı çok hassaslıkları olduğu da ileri sürülen başka bir görüştür. Bütün bunlar panik atağın fizikî belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olan biyokimyasal ve nörofizyolojik nedenlerdir. Bunları tetikleyen ve süreci başlatan nedenler ise psikososyal etkenlerdir. Bunlardan en kıymetlisi erken çocukluk periyotlarında anne babanın ve ya bakıcıların dert seviyelerinin yüksek olması ve bu durumun gelişmekte olan çocuğa bir biçimde yansıtılmasıdır. Çocuk telaş ve korkuyu etrafından daima olarak aldığında gergin ve korkulu bir kişilik örüntüsü geliştirmektedir. Sonraki yıllarda da bu durum devam ettiği takdirde kişi yetişkin bir birey olarak gerilim ve sorunlara karşı daha hassas hale gelmektedir.
Panik Atakta belirtiler neden ortaya çıkar?
Panik atak bedenin gerilim, endişe ve heyecana verdiği olağan reaksiyonun çok halidir. Potansiyel tehdit olarak görülen olaylarla karşılaştığında beden “savaş yahut kaç” refleksi için adrenalin üreterek kendini tehlikeye hazırlar. Salgılanan adrenalin sayesinde, kalp atışları hızlanır, kan kimi bölgelerden çekilerek kaslara pompalanır bu nedenle derinin rengi solar, sempatik hudut sistemi aktivitesi artığı için göz bebekleri büyür ve terleme artar. Sindirim sistemi aktivitesi düştüğü için salya salgısı azalır, ağız kuruluğu ve kabızlık gelişir. Metabolizmanın ani yükselişiyle nefes alış verişleri hızlanır bu sebeple ellerde ve yüzde uyuşma hissi gelişir uzun süren ataklarda ise kaslarda istemsiz seğirmeler ve kasılmalar gelişebilmektedir. Bütün bunları tetikleyen ise bilinçdışı ani ve sebepsiz görünen his durum değişiklikleri, olumsuz fikir döngüleri ve tüm vücuda yayılan yüksek oranda hormonal aktivitelerdir. Bunlara bağlı olarak yaşadığımız denetim dışı zihinsel ve bedensel yansımalar ise panik atağın görünen yüzünü oluşturmaktadır.
Panik Atak sırasında ne yapılmalı?
Panik atak çok önemli bir durum üzere hissedilmesine karşın önemli bir sıhhat sorunu oluşturmadığı bilinmelidir. Panik atak geçirildiğinin farkına olmak nefese odaklanmak durumun denetimine sahip olunduğu hissini yaratacak ve telaşlı kanılardan uzaklaştıracaktır. O anda panik atağı tetiklemiş olabilecek his, fikir yahut yaşanmışlıklara odaklanılması iç görüyü artırıp farkındalığı geliştirecek ve rahatsızlığın terapisinde tesirli olacaktır. Bulunduğu ortamda birileriyle konuşmak bir şeylerle ilgilenmek yahut basitçe hareket edip etrafı gözlemlemek bile dikkatini dağıtıp atağın geçmesinde yararı olabilecektir. Panik atağı yenmeyi birkaç defa başardığında kişi bunun üstesinden gelebileceği konusunda inancı artacak ve daha az atak geçirecektir.
Panik Bozukluğun tedavisi mümkün müdür?
Panik Bozukluğu tedavisi mümkün olan bir rahatsızlıktır. Panik bozukluğu olan bireylerin tesirli bir tedaviyle panik atak geçirmeleri %80 azaldığı görülmektedir. İlaçlar ve psikoterapi yolları başka ayrı seçilebileceği üzere her iki yolun birlikte uygulanması da mümkündür. İlaçlar telaş seviyesini düşürürken psikoterapi his fikir, davranış ve belirti bağlantısını anlaşılmasına ve panik atağın üstesinden gelinmesinde yardımcı olmaktadır. Panik bozukluğu müzmin bir rahatsızlık olduğundan tedavisi devamlılık ve sebat arz etmektedir. Bilhassa psikoterapi dayanağının bu bahiste bilgi, birikim ve deneyim sahibi psikiyatri uzmanlarından ve alanlarının uzmanı olan klinik psikologlardan alınması değerlidir.
