Bazen bir selam, bir günaydın, bir merhaba insanı yaşama bağlar, ömür sevincini geliştirir. İnsanlar ortasındaki soğukluğu, kopukluğu, küskünlüğü giderir. Beşerler ortasındaki samimi ilişkilerin oluşmasına neden olur. Yolda, işte, gerçek ve sanal dünyada, telefonda, karşımızdaki beşere evvel “Merhaba” veya “Selam” deriz. Ben daha çok Merhaba’yı kullanırım. Bu denli yıl “Merhaba” sözünün gerçek anlamının ne olduğunu da hiç düşünmemiştim. Gerçekte neyi söz ediyordu sanki? Geçenlerde şöyle bir araştırdığımda neler buldum neler…
Merhaba: Günaydın ya da Hoşgeldiniz manasında bir esenleşme sözüymüş. Sözün kökeni Farsça. Kelimeyi ikiye ayırdığımızda “mar” ve “heba” sözlerinde oluşuyor. “Mar” Farsça’da yılan demek, “Heba” ise heba etmek, yok etmek. Yani asıl manası “aramızdaki yılanı öldürelim, düşmanlığımızı yok edelim”, demek. Farsça’da genel kullanım manası ise “Benden size zarar gelmez” Böylelikle her merhaba diyen kişi size güzel niyetini göstermektedir.
“Merhaba” …yani “benden size ziyan gelmez”. Merhaba sözünün içinde bir istek, bir inanç, itimat ve sadakat var. İçtenliği, samimiyeti, inancı karşındakine hisseterebilmek var ..
Peki Selam ne demek ?
Selam, huzur, selamet, sıhhat, barış, rahatlık, kurtuluş üzere manalara geliyor. Selam vermek, bir kimseye yapılacak en hoş hürmet. Selam, bir insanın, karşılaştığı kimseye uygunluk, sıhhat ve afiyet dilemesi, yeterli dileklerde bulunmasıdır. İnsanlardaki hoş huylardan biri de, birbirlerine selam vermeleri ve almalarıdır. Selamlaşmak, beşerler ortasında düşmanlığa sebep olan kızgınlık ve dargınlık, nefret ve kin gütmek vs. üzere makûs huyları yok eder. Karşılıklı sevgi ve saygının doğmasını sağlar. Her dinde ve her toplumda selamlaşmaya ilişkin kelamlar ve hareketler başka başkadır. Her toplumun dini inancı ve ahlaki yapısına nazaran selam vermek ve almak için kullandıkları sözler ve yaptıkları el, baş ve öbür vücut hareketleri farklı başka olmaktadır.
Herhangi bir beşere verdiğimiz selam, ona bedel verdiğimizin, onu sevdiğimizin göstergesidir. O insana selam vermekle aslında onu sevdiğimizin ve bedel verdiğimizin iletisini vermiş oluruz. Bundan dolayıdır ki o şahısta de bize karşı hoş hisler beslemeye başlar ve ortada karşılıklı bir sevgi, hürmet durumu oluşur.
Maalesef günümüzde o denli bir durum oluşmuştur ki birebir apartmanda yaşayıp tahminen yıllarca her gün selamlaşıp da iki çift laf etmeyen, birbirinin halini hatırını sormayan beşerler bulunmaktadır. Böyle bir selam, samimiyetsiz, kuru bir selamdan öbür bir şey değildir. Selamlaşmanın bir emeli da insanların durumlarını sormak, varsa zahmetlerini öğrenmek ve imkanlar dahilinde onlara yardımcı olmaya çalışmaktır. Yoksa beşerler birbirinin ismini bile bilmeden her gün selamlaşsalar ne olur?
Merhaba deyince aklıma daima bu toprakların balıkçısı Cevat Şakir gelir, Halikarnas Balıkçısı her söze “Merhaba” diyerek başlar. Zira o, bu dünyadan göçerken bile, Hatay’daki Merhaba Apartmanı’nda, yattığı odanın penceresine dönüp, “Sanırım ki yolcuyum. Dünyaya bir merhaba deyip gideceğim. Burnuma çiçek kokuları geliyor. Açın, açın pencereleri. Son kez görmek istiyorum güneşi. Son sefer görmek istiyorum özgürlüğü. Merhaba çocuklar, merhaba dünya, merhaba…” diyecek kadar aşıktır bir merhabaya… Sabahattin Eyüboğlu onun için ”Ve tahminen de bu yüzden Dünyanın sisini, pusunu ne temizler? Poyraz bir, Balıkçı’nın merhabası iki…” der. Balıkçıya neden Merhaba dendiğinde şöyle açıklamış: “Her şeyden evvel erkekçe bir söylenişi var merhabanın…Üstelik manası da hoş. ‘Rahat edin. Benden size kötülük gelmez’ demektir. Sonra, aklımızı işimizden ayırmamalıyız. ‘Sabah şerifleri’ mi diyeceğiz, ‘Akşam şerifleri’ mi diyeceğiz, ‘Allahaısmarladık’ mı diyeceğiz? Düşünmeye, aklımızı meşgul etmeye gerek yok. Bunların yerine basarım merhabayı, olur biter… Bir şey daha var. Merhaba sözcüğü, eski harflerle yazıldığı zaman yelkene benzeri. Tahminen bunun da tesiri vardır merhabayı sevmemde…” Sonra bir öteki kaynakta, Balıkçı’nın anlattığı minik bir hikaye var merhaba ile ilgili: “Çok eski vakitlerde, uzun yolda karşılaşan iki seyyah, yekdiğerine ziyan vermeyi düşünmediğini, düşmanca bir niyeti olmadığını anlatmak için, yaylarını gerip oklarını uzaklara atar ve ‘Mir heba’ yani ‘Okum boşa gitsin’ derlermiş. Vakit içinde bu kelam, ‘Merhaba’ olarak girmiş konuşma dilimize…”
Çevremizdeki beşerlerle hoş bir bağlantı içinde olmak, onlarla dost yahut arkadaş olmak, onlara duyduğumuz sevgiyi muhakkak etmek istiyorsak selamlaşmayı asla kesmemeliyiz. Birine karşı küskün veya öfkeli de olsak, onun verdiği selama kesinlikle karşılık vermeli; bize atılan her adım için, biz onlara karşı on adım yürümeliyiz. Selamlaşmanın, beşerler ortasındaki muhabbeti, sevgiyi ve saygıyı artırdığını unutmamalıyız.
Her başlangıcın bir sonu olduğu üzere yazımın da sonuna geldik. Şairin de dediği üzere ben bunu bir ayrılık saymıyorum bir buluşma sonrası, yeni bir buluşma için, MERHABA demek için hoşçakalın…
