Mimar Sinan, Osmanlı İmparatorluğunun yetiştirdiği en değerli dehalardan biridir. Osmanlı egemenliği altındaki her bölgede eserler inşa etmiş, İslam sanatının gelişmesine çok büyük katkıları olmuştur. Başta İstanbul olmak üzere dünyanın farklı coğrafyalarında yapıtları olan Sinan şimdi 20’li yaşlarında devşirilerek Osmanlı hizmetine girmiştir. 20’li yaşlarında başladığı eğitim sürecinin akabinde Yeniçeri Ocağına katılmıştır, 17 yıl burada çeşitli misyonlarda yer alan Sinan birçok sefere katılarak yeni yerler görmüş, kendini geliştirmiş ve ufkunu açmıştır. Tüm bu seferlere katılmasının yararını ve vizyonunu 44 yaşında Mimarbaşı olduğu vakit görmüştür. Günümüzde hala Mimar Sinan’ın eşsiz yapıtlarını gezerek ve inceleyerek onun periyodunun çok ötesinde bir üstat olduğunu anlayabiliriz.
Mimar Sinan 80’li yaşlarında inşa ettiği Selimiye Cami için ustalık yapıtım diye bahseder. Bunun nedeni ise o güne kadar inşa ettiği tüm yapıtlarıyla kendine yeni bir şey katmış, denenmeyeni denemiş ve mimarlık deneyimlerine her seferinde farklı bir soluk getirmiş olmasıdır. Bundan ötürü da Selimiye, Sinan’ın yapıtları ortasında kendinde ulaştığı doruk noktası olmuştur.
Mustafa Sai Çelebi’ye yazdırdığı ve kendi hayatının anlattığı Tezkiretü’l Bünyan kitabında ‘Bir vakit padişah hizmetinde Arap ve Acem ülkelerinde gezip tozdum, her saray kubbesinin zirvesinden, her harabe köşesinden bir şeyler kaparak bilgimi görgümü artırdım. İstanbul’a dönerek vaktin ileri gelenlerinin hizmetinde çalıştım Yeniçeri olarak da kapıya çıktım.’ cümleleriyle diyar diyar gezerek eserler incelediği bilgisine ulaşmış oluruz. Bu bilgi ise bizi Sinan’ın farklı kültürlerden ve değişik yapıtlardan beslenerek onları kendi üslup ve stiliyle yorumladığı sonucuna vardırmış olur.
SELİMİYE CAMİ TARİHÇESİ
Mimar Sinan, bütün ömrü boyunca merkezi planlı mescitler inşa ederek daha güzelini yapmaya çalışmıştır. Selimiye Camini inşa ettiği periyoda kadarki çalışmalarında merkezi plan şemasının en uygununu ortaya koymak için uğraşmıştır. 80’li yaşlarına geldiğinde Edirne Selimiye’yi inşa ederek kendiyle girdiği yarıştan en düzgün neticeyi almıştır. Sonunda mimari ve teknik açıdan kusursuzu Selimiye Caminde yakalayan Sinan, bundan ötürü da Selimiye’den ‘ustalık eserim’ diye bahseder. 2475 metrekarelik alanda inşa edilen ve yerden 43,20 metre yükseklikteki 8 payeye oturtulan 31,30 metre çapındaki devasa kubbesiyle ve 3,80 cm çapında, 70,89 metre yükseklikteki 4 şık minaresiyle dünya sanat tarihinde eşi gibisi olmayan çok değerli yapıtlardandır. İnce yapılı ve yivli minarelerin mukarnaslı şerefeleri (minare balkonu) bulunmaktadır. Tek bir minarede 3 farklı merdivenli çıkışı olan ve her bir şerefeye farklı merdivenden çıkılmaktadır. Birinci merdivenden çıkan birinci ve üçüncü şerefeye, ikinci merdivenden çıkan ikinci ve üçüncü şerefeye, üçüncü merdivenden çıkan da direkt olarak üçüncü şerefeye çıkmış olur. Tıpkı andan üç kişi bu merdivenden çıksa daha birbirini göremeden şerefelere ulaşır. Tüm bu sıradışı özelliklerinin yanında Sinan’ın Selimiye’de inşa ettiği minareler dünyanın bu uzunluktaki en ince minareleridir.
Yapımı 1568-1574 yılları ortasında gerçekleşen medrese, arasta, sübyan mektebi ve çarşılardan teşekkül etmektedir. Günümüzde hala faaliyetini sürdüren çarşıları Edirne’nin kıymetli ticaret merkezlerinden birini oluşturmaktadır.
Caminin haşmeti yanı sıra içinde yer alan devrinin en değerli İznik çinileri, kalem işleri ve kabartmalarıyla da eşsiz bir bütünün kesimleridir. Bilhassa mermer minberin yan kenarlarında bulunan kabartmalar tüm zarafetiyle günümüze kadar ulaşmıştır. Ne yazık ki işgal yıllarında bir kadro tahribata uğrayan caminin sol üst köşesinde yer alan hünkar mahfiline ilişkin İznik çinilerinin büyük bir kısmı yok olarak günümüze kadar ulaşamamıştır.
Günümüz teknolojisiyle dahi yapılması imkansız gözüyle bakılan Sinan’ın Selimiye’deki kubbesi yüzyıllardır birçok mühendis tarafından merakla incelenmektedir. Edirne’nin en zirve noktasına inşa edilerek her yerden görülebilen ve kentin siluetini oluşturan eşsiz eser 2011 UNESCO Dünya Miras Listesine dahil edilmiştir.
