Biliş; niyet ya da algıdır, Rastgele bir vakitte olaylar hakkında ne düşündüğümüzdür. Fikirler otomatik olarak akar ve nasıl hissettiğimiz üzerinde tesirlidir. Kanılarımız hislerimizi yaratır. Pek çok insan vahim olaylar, ferdî sorunlar yaşarlar. Öbür beşerler üzere en yakınlarımız bile cansıkıcı ve acımasız olabilir.Ama genlerimiz, homonlarımız, çocukluk yaşantılarımız, nasıl düşündüğümüzü NASIL HİSSETTİĞİMİZİ belirler.
Birebir cephede omuz omuza savaşıp herkes farklı bir psikoloji ile konutuna döner. Bir örnek; yıllar evvel mecburi hizmette gittiğim Kayseri’de hekim odasında çayımı yudumluyordum. İki hekim arkadaş hararetle konuşuyordu biri acılı ve ağlamaklı bir sesle yatılı okuduğu lisesinden bahsediyordu. “Duvarlar hapishane duvarı üzere yüksek, kapıda gardiyan üzere bekçi, mahpus üzere kızlar ortasında renksiz ve berbat yemeklerle bir hayat, geçirdim” diye ağlıyordu. Ayna norönlarım fazla çalışıyor, üzüldüm. “hangi lisede okudun?” diye sordum İzmir Kız Lisesi deyince şaşırdım benim lisem!… İzmir’e geldiğim vakit hangi araçla önünden geçsem, önünden geçerken boynunu kıracak halde hasretle özlemle baktığım lisem. Atatürk’ün el yazmaları ile süslü, tarihi taşlarla örülmüş, bembeyaz mermerlerle kaplı tabanı olan, kalın güçlü itimat veren sutunları üzerinde dolmabahçe sarayının giriş ve iç merdivenleri üzere şahane merdivenleri ile süslü tarihi bir bina. Japonları hayran bırakan ahşap tavanları ile çok hoş. Hala hayallerim da içinde koştuğum lisem. Şirin bekçi amcalar haftasonu müsaadem için memeleketim Alaşehir’e giderken “Zeynep bizede üzüm getir âlâ mi?” deyip beni 14 yaşında İzmir’e özgür salıyorlardı ben sıkıntısız bir ergendim hiç ceza almadım. Hatta ceza alıp bunalanı bile etrafımda hiç görmedim. İzmir Kız Lisesi denize bakan bir dorukta kurulmuştur. Aşağıdaki geniş yoldan üste yükselen güçlü istinat duvarları yola taş toprak dökülmesini önler. İzmir Kız Lisesi önünde duvarlar bir karış bile, görüşünüzü engellemez. Ege denizinin gün batımını, akşamları ders çıkışı çaylarımızı yudumlarken, görünüm çok hoştu. 1980’li yıllarda İzmir’in en âlâ 3 lisesi ortasında ve kız için 1. Sıradaydı. Şık kıymetli öğretmenleri her ders için mevcut olan labaratuvarları ile pekçok İzmir’li kızın hayali olan bir okuldu. Yalnızca İzmir’in başarılı kızlarına kapı açmıyor, yatılı kısmı %80 paralı olmasına karşın, benim üzere devlet bursuyla Anadolu ilçelerinden kasabalarından gelen başı çalışan kızlarının önüne bilimi, özgürlüğü, demokrasiyi sunmuş bir lise idi. Tıpkı binaya iki manası veren bizim niyet yapımızdır.
CBT’de olaylar hakkında düşünme halimizi, hatta temel bedel ve inançlarınızı bile değiştirebilirsiniz ve bunu yaptığınızda his durumunuzda görüşünüzde, üretkenliğinizde daima değişiklik yapabilirsiniz.
Depresyonda yada panikte CBT mi? ilaç mı? demek tavukmu yumurtadan, yumurtamı tavuktan demek kadar gereksiz. Çürümüş ağrıyan bir dişe ağrı kesici ne kadar lazımsa, depresyona antidepresan o kadar lazım. Dişlerini fırçala, diş ipi kullan, cave durtamini al demek dişi çürümüş, dişeti çekilmesi ve diş kaybı olana ne kadar yetersiz bir yanıtsa ruhsal özellikli depresyon, ağır ve orta derecede depresyon, panik atakta ilaç vermemek yahut alma demek ve yalnızca CBT’ye almak birebir halde yetersizdir. Hafif depresyonda genetik yük ve depresyonu hazırlayıcı medikal sebepler yok ise, psikososyal stresörler ve bilişsel çarpıtmalar fazla ise tek başına CBT uygulanabilir. Panik atağın, panik bozukluğunun, şizofreni paranoyanın semptomu olduğu ayırıcı tanısı yapılmamışsa, paniğe sebep olabilecek husus bağımlılığı, yoksunluğu, medikal hastalıklar (hipertiriodi, feokromasitoma) beyin hastalıkları araştırılmamışsa, şayet psikolog ve psikiyatristin yapacağı yanılgı yalnızca tedavinin geç kalmasına yol açmayıp, bazen 6 ay CBT yahut farmokoterapi ile oyalanmış beyin tümörleriyle beyin cerahları uğraşır. Psikiyatrist yada terapist yarışmacı değil uzlaşmacı bir uslupla egolarını bir kenara bırakıp birlikte çalışmaları gereken takım elemanlarıdır.
CBT depresyon tedavisi ve yenilenmemesi korunmak için uygulanan, psikoterapi tekniğidir. CBT için 1. Sınıf yahut 2. Sınıf tedavi tekniği denmesi anlamsızdır.
Depresyon; beyin biyokimyasında değişiklikler sonucu oluşur. CBT beynin biyokimyasını değiştirir. Bu durum beyin görüntüleme PET’de gösterilmiştir. çevresel sebeplerlebiyolojik yapımız değişir. Örneğin; sırtı sıvazlanan bebekse büyüme hormonu salgılanır. İnsan, biyolojik, ruhsal, toplumsal, kültürel, cinsel bir varlıktır.
CBT dert bozuklukları, post travmatik steres bozukluğu, fobiler ve Okb, yeme bozuklukları ve borderline de başarılı bir biçimde uygulanmakatdır.
CBT tekrar hastalanmaktan korunma ve ferdî gelişim sağlar. Öğreneceğimiz sorun çözme marifetleri ve başa çıkma formülleri çağdaş hayatta karşılaşacağımız meselelerinizi çözmede, boşanma, mevt, başarısızlık üzere kriz durumlarının üstesinden gelmek yararlı olacaktır.
Hisleriniz, kanılarınızın sonucudur vede karşıtı geçerlidir hislerinizde niyetlerinizi tesirler. Depresyonda iken yalnızca kendinizi değil, geçmişinizi geleceğinizi ve dünyayı makus olarak algılayabilirsiniz.
BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI PSİKOTERAPİ=COGNİTİVE BEHAVİORAL TERAPİ (CPT)
