Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Akaryakıt fiyatlarına üst üste gelen artırımlar nakliye ve lojistik bölümünde kan kaybına yol açıyor. Son ÖTV düzenlemesinin akabinde girdi maliyetleriyle başa çıkamayan kesimde gelecek 2-3 ay içinde iş bırakmaların artacağının sinyalleri geliyor. Navlun bedeli içinde akaryakıt maliyetinin yüzde 50’lere geldiği Türkiye’de bilhassa de ferdî kamyon sahiplerinin iş bırakmalara başladığı bildirildi.
Türkiye’de 936 bin kamyon bulunurken bunların 450 bine yakını şahıslara ilişkin. TIRPORT’un kurucusu Akın Arslan’ın verdiği bilgilere nazaran, Türkiye’de bir günde yalnızca karayolu nakliyatında 176 milyon dolar nakliye ödemesi yapılıyor. Daldan yükselen sesler, “Kamyonlar durursa iktisatta daha büyük sarsıntılar olur” uyarısı yapıyor.
ÖTV yükü 6 ay kaldırılsın
Sağlıktan sonra en kıymetli kesimi nakliyat ve lojistik olarak nitelendiren Türkiye Nakliyeciler Derneği (TND) Lideri Hakkı Başman, bugün kesimde yaşanan önemli problemlere dikkat çekti. Artırımlarla birlikte akaryakıt maliyetlerinin yüzde 45-50’ye çıktığını söyleyen Başman, “Fiyat tutturamıyoruz, dünkü verdiğimiz fiyat bugünü kurtarmıyor. ÖTV’nin getirdiği ek yükler, nakliyede işleri durdurma noktasına geldi” dedi. Bugün pırlantada, lüks yatlarda ÖTV olmadığını lisana getiren Başman, “Bizde de ÖTV kaldırılsın, lojistikçinin önü açılsın” diye konuştu.
6 ay üzere bir mühlet ÖTV’siz deneme yapılmasını öneren Başman, 6 ayın sonunda randıman elde edilemiyorsa yine uygulanabileceğini kaydetti. Haziran ayından temmuza kadar akaryakıta yüzde 75 artırım geldiğini söyleyen Başman, bu nedenle kamyonlarda navlunların yükseldiğini belirtti. Başman, “Sadece akaryakıt değil ki, enflasyonun bu kadar arttığı konjonktürde kamyoncunun yolda yediği yemek, yol bakımı, lastiği arttı. Yola çıktığında ödediği masrafı karşılayamıyorsa iş yapmasının manası kalmıyor” diye konuştu.
“Müşteriye fiyat veremiyoruz”
Nakliyecinin müşteriye vereceği fiyat teklifinde lojistik maliyetinin yüzde 10’u geçmemesi gerektiğini lisana getiren Başman, şunları söyledi: “Ne yazık ki kendi maliyetlerimizi denetim edemediğimiz için istikrarlı fiyat teklif edemiyoruz. Lojistikte çarklar artık dönmüyor.” Olağan vakitlerde 6 ve 12’nci ayda kesimin fiyat güncellemesi yaptığını fakat bu yıl haziranda da güncelleme yapılmak zorunda kalındığını kaydeden Başman, “15 Haziran’da teklifimizi verdik, 1 Temmuz’da yüzde 52 artırım geldi. Yüzde 52’nin yüzde 30’unu yansıtmaya çalışıyorsunuz, yeniden üstüne en az yüzde 6-7 eklemeniz gerekiyor. Bu sefer de istikrarlar şaşıyor” dedi. Başman’a nazaran, iktisadın temel döngüsünü sağlayan lojistikle ilgili devletin bir siyaset belirlemesi gerekiyor. Yoksa, öncü sarsıntılar büyük bir sarsıntı yaratacak.
450 bin kamyoncu kesim sayılmıyor
Türkiye’de 450 bine yakın ferdi kamyon sahbi bulunduğunu ve bölümün günlük 176 milyon dolar iş hacmi yarattığına dikkat çeken TIRPORT’un kurucusu Akın Arslan ise, “Kamyoncu esnafının aylık kestiği fatura 200 bin lira, yıllık 2.5 milyon lira. Lakin bu kadar fatura kesen bir küme bölüm olarak kabul görmüyor. Türkiye’de 450 bin kümeleşmiş grup bir meslek örgütüne dahil değil, tarifi yok” dedi. Bugün en tanınan bölüm e-ticarette bile günlük hacmin 132 milyon dolar olduğunu söyleyen Arslan, “Sadece karayolları 176 milyon dolar iş hacmi yaratıyor. Bu kadar büyük pazarı görmezsen gelebilir misiniz yani? Bugün e ticaretin içinde de yeniden karayolunun hissesi var” diye konuştu.
Yola çıkan 3 kamyondan 1’i boş dönüyor
Artan maliyetler nedeniyle yaşanan ezalara dikkat çeken Arslan, “Yola giden 3 kamyondan neredeyse bir tanesi boş dönüyor. Her boş dönen kamyon 100 km’de 30- 35 litre yakıt yakıyor. Türkiye’de 936 bin kamyon var bunların 550 bini ticari taşıma yapıyor. Bunun da en az 450 bini şahıslara ilişkin. Beşerler bu iş için önemli yatırım yapıp araç aldı, iş yapamayınca kesimde kalmasının manası kalmıyor” dedi. Dalın fonlanması gerektiğine işaret eden Arslan, “Fiyatlar daima artıyor. Bugün devletin resmi faizi her ne kadar yüzde 20’nin altında olsa da factoring yüzde 70’e ulaştı. Bu beşerler bunu nasıl karşılayacak, fiyata nasıl yansıtacak? İşletme sermayesi gerekiyor. Nasıl fabrika için işletme sermayesi kritikse lojistik için de kritik” diye konuştu.
Sektörde nakidin değerine işaret eden Arslan, şunları söyledi:
90 gün vadeyi yönetmek zor
“Kamyoncunun 90 gün vadeyi yönetecek durumu yok. Bankacılık sisteminin kilitlenmesi, limitlerin düşürülmesi büyük ziyan. Günde 1 milyon lira kamyoncu ödemesi yaptığınızı düşünün. Haftada 5 milyon lira. Üç haftada 15 milyon lira yapıyorsunuz. Dört haftada 20 milyon lira yapıyorsunuz. Şayet tedarikçi firmanızla 60 gün vadeyle çalışıyorsanız sizin yalnızca kolay hesaplar 40 milyon lira fonlamanız gerekiyor.
Bir de bunun sarkmaları var. Günde 1 milyon lira taşımayı yönetebilmek için 60 milyon lira para olması gerekiyor. 60 milyon lira nakitiniz yoksa günde 1 milyonluk taşımayı yönetemiyorsunuz. Öteki masrafları büsbütün dışarıda tutuyorum.” Gerçek manada işlerin yürütülemediğini söyleyen Arslan, tablo 3 ay daha bu türlü devam ederse birçok firmanın short’a düşeceğini kaydetti.
“Sebze fiyatlarının artmasından nakliyeci sorumlu değil”
Akın Arslan, birçok bölümde olduğu üzere yaş sebzemeyve fiyatlarının artışının da nakliyeye bağlandığını söyledi. Arslan, “Nakliye fiyatlarında 10 ünite artış olursa sebze-meyvede 25 ünite artış oluyor. Biz yakıt artışlarını nakliyeye yüzde 10 yansıtabildik. Yüzde 10 artırım geldi diye domatesin fiyatı 30 liradan 40 liraya çıkarıldı. Burada biraz fırsatçılık yapılıyor. Bunu yapanlar da aracılar” dedi.
“Kamyoncu da KOBİ sayılsın”
Kamyoncuların da finansmana kolay erişimi için Kobi kapsamına alınmasını öneren Akın Arslan, “Bireysel kamyon sahiplerinin yaptıkları iş çerçevesinde ve kavramlarını yönetmeleri çerçevesinde birer KOBİ olarak kıymetlendirilmesi lazım. Ona nazaran devlet tarafından sağlanan KOSGEB takviyesi üzere takviyelerden yararlandırılmalı” diye konuştu.
