Psikoterapi, bireylerin ruhsal ömürlerinde duygusal ve davranışsal problemlerinin tahlilini, ruh
sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan tekniklerin genel ismidir. Ruhsal bozukluklarından
dolayı bozulan ruhsal dengeyi sağlamak, niyet ve his alışverişi kurmak, bireylerin kendilerini
tanımalarını sağlamak, iç çatışmalarını çözümlemek, bu çatışmalardan doğan dert ve gerginlikleri
azaltmak, münasebetleri güzelleştirip olgunlaştırmak için kullanılan tüm teknik ve usullere psikoterapi
diyoruz. Bir öteki deyişle psikoterapi, zihinsel ve duygusal meseleleri olan ve bu sıkıntılarla baş etme
gücü yetersiz kalan şahıslara, muhakkak bir emel ve plan doğrultusunda aşikâr teknik ve sistemlerin uzman
kişilerce uygulandığı profesyonel bir yardım hizmet süreci olarak tanımlanıyor. Başka bir değişle ise
psikoterapi, zihinsel ve duygusal meseleleri olan şahıslarla zihinsel ve duygusal temas kurularak
yürütülen tedavi etme bilim ve sanatıdır.
PSİKOTERAPİST VE DANIŞAN…
Yaşamda kaçınılmaz olan başarısızlıklarla, çelişkilerle ve düş kırıklıklarıyla baş etmek için psikoterapötik
uygulamalar büyük bir muvaffakiyetle kullanılıyor. Bu uygulamalarda psikoterapi yapan kişiye“psikoterapist” ve ondan
terapi alan geçen şahsa “danışan” ismi veriliyor. Terapi mesleğinin etik ve ahlaki kuralları gereği, terapist
danışanıyla toplumsal bir arkadaşlık yapamadığı üzere, para almadan terapi de yapamıyor. Terapist, danışanıyla
ilişkisinin çerçevesini belirliyor, ona nazaran prensipli davranıyor ve danışanlarıyla toplumsal değil, terapötik bir ilişki
kuruyor. Bu bağlantı sırasında psikoterapist, terapinin her anında kendi kendine şu soruları soruyor:
1-Kendine mahsus bir kıssası ve şu anda kendine has zihinsel uğraşları olan, bu kendine has danışanın, bu
kendine mahsus vakitte, bana bu kendine has şeyleri söylemesinin ya da yapmasının manası nedir?
2-Böyle davranmasının şuurlu yahut bilinçdışı emelleri nedir?
3-Bunların arkasındaki his yüklü fantezileri yahut dehşetleri nelerdir?
İLK GÖRÜŞME…
İlk seansta terapist ve danışan bir ortaya geliyor ve birbirlerini tanımaya yönelik birinci adımları atıyorlar. Bu adımlar,
aynı vakitte psikoterapi süreci devam ettiği takdirde, kurulacak olan bağın da temelini oluşturuyor. Birinci seansın
gidişatını belirleyen, danışanın o an oradaki muhtaçlığı oluyor. Bu nedenle, terapist büsbütün danışanın açtığı
yoldan onunla birlikte ilerliyor. Bazen birinci görüşme ağır his transferi içinde geçebileceği üzere bazen duyguların
daha geri planda tutulduğu bir bilgi alma ve terapi süreci hakkında bilgi verme biçiminde geçebiliyor. Terapist
danışanı görüşme odasına aldıktan sonra öncelikle kısa bir form üzerinde onunla ilgili birtakım şahsî bilgileri (yaşı,
eğitimi, aile bilgileri, telefon numarası, vb.) not ediyor. Akabinde görüşmeye başlanıyor. Birinci görüşmede, danışanı
yardım arayışına yönlendiren problemlerin ya da mevzuların neler olduğu üzerinde durmak kıymetli oluyor. İlk
görüşmede terapist danışanın kimlik bilgilerini öğrendikten sonra, “Şimdi sizi yardım istemeye getiren
nedir?”, “Size nasıl yardım edeceğimi düşünüyorsunuz?”, “Sizi buraya getiren nedir?”, “Sizi
dinliyorum…” üzere bir cümleyle görüşmeyi başlatıyor, danışanın düşüncelerini ve kendi hikayesini, kendi diliyle
anlatmasına imkan veriyor. Fakat, muhtaçlık duyduğu ya da açıklanması gereken mevzuları açmaya çalışıyor. İlk
görüşmenin birinci 30 dakikası ekseriyetle danışanın kendini anlatmasıyla geçiyo ve son 15 dakika terapist konuşuyor.
Terapist danışanın hayatı, neler yaptığı, nerede ve kimlerle yaşadığı ve meselesinin ne olduğuyla ilgili fikir sahibi
oluyor. Terapist danışanın anlattıklarının ne olduğu ile olduğu kadar, bunu nasıl anlattığı ile de ilgili oluyor. Neleri
önemsediğini, neleri seçtiğini, nelerin neleri çağrıştırdığını dikkatle takip ediyor. Bazen bir görüşmenin başında
danışanın söylediği bir şeyi, seansın sonuna gerçek neden getirdiği anlaşılıyor. Hasebiyle, sürecin takibi,
terapistin satır ortalarını hakikat okumasını sağlanıyor.
ÇOCUKLUĞUN KORKULARI…
Danışan yardım maksadıyla terapiste başvurduğunda sırf sıkıntılarını değil, çocukluğunu, dehşetlerini,
endişelerini, ferdî tarihini ve yılların eseri olan kişiliğinin kesimlerini odaya getiriyor ve bunlar çok değerli
malzeme olarak tahlil ediliyor. Terapist, bunlara hürmet duyuyor ve evvel anlamaya çalışıyor. Örneğin; ayrılık
acısı, terk edilme korkusu, öfkeyle kendine ziyan verme üzere şikâyetlerin ne demek olduğunu herkes bilir ama
bunların her kişi için manası farklıdır. Bu bağlamda devası de bireyden şahsa değişir. Fakat, danışanların çoğunda
psikolojik problemlerin herkes tarafından tıpkı formda yaşandığı ve tahlillerinin de tıpkı olduğu izlenimi yaygındır.
Bu izlenim terapi sürecinde, birinci seanstan itibaren hazır tahliller beklenmesine yol açıyor. Halbuki yaşanılan
deneyimler bireye özeldir. Bu nedenle, terapistin danışanın yaşadıklarını büsbütün onun bakış açısından
anlamaya çaba etmesi, gerekirse sorunu tanımlaması ve farkındalık uyandırma üzerinde çalışması gerekiyor.
Terapistin birinci hedefi danışana yardımcı olup olamayacağına dair fikir sahibi olmak ve onun neden terapiyle
ilgilendiğini anlamak oluyor. Böylelikle terapist danışana terapi sürecinde nasıl bir süreç izleneceğine dair kısa bir
bilgilendirme yapıyor ve onu kıymetlendirme görüşmelerine davet ediyor ve birinci seans sona eriyor.
DAHA BİRİNCİ BAŞTA BİRÇOK SORU BELİRİYOR…
Terapi için başvuran danışanın zihninde “Nasıl bir terapist ile karşılaşacağım?”, “Bir yabancıya kendimi
açmak nasıl olacak?”, “Beni anlayacak mı?”, “Güven duyabilecek miyim?”, “Nasıl bir yöntem
izleyeceğiz?”, “Neyi, nasıl anlatacağım, nereden başlayacağım?”, “Anlattıklarım zımnî kalacak mı?”, “İlk
seansta sıkıntılarımın tahliline geçebilecek miyiz?” yahut “Devam edip etmemeye nasıl karar
vereceğim?” üzere birçok soru beliriyor. Birinci görüşmenin sonunda terapist danışanın bu sorularına duruşuyla,
anlattıklarına yaklaşımıyla karşılık veriyor ve danışanı rahatlatıyor.
HER ŞEY RANDEVU ALMAYLA BAŞLIYOR…
Terapötik bağ daha randevu alma sırasında başlıyor. Hatta birçok danışan daha randevu almadan evvel muhakkak bir
duygusal beklenti ve yüklenme içine giriyor. Terapisti birisi önermiş oluyor, önerirken bir şeyler söylüyor,
danışanın terapiyle yahut terapistle ilgili fantezileri, ön kabulleri oluyor, vb.
“SİZ” DİYE HİTAP EDİLİYOR…
Görüşmelerde danışanın bağımsız ve eşit bir kişiliği olduğunun hissettirilmesi kıymet taşıyor, bu nedenle ona hep
“siz” diye hitap ediliyor. Birinci görüşmede duygusal ihtiyaçların gerisinde neler yattığı şimdi belirli olmadığı için
karşılanmıyor lakin tabir edilmesi için teşvik ediliyor. Zira dinamik bir görüşmede her vakit iki boyut birlikte ele
alınıyor; olaylar ve hisler. Olaylar belirtilmeden hislerin, hisler belirtilmeden de olayların fazla bir
anlamı olmuyor.
